WPŁYW FORM MUZYCZNYCH NA OGÓLNY ROZWÓJ DZIECKA W WIEKU PRZEDZKOLNYM

Opracowały:
mgr A. Jabłońska
mgr J. Klepacka
mgr J. Niewińska

Kształcenie dzieci w wieku przedszkolnym ma szczególne znaczenie dla ich ogólnego rozwoju. W okresie tym dzieci poznają świat poprzez wrażenia zmysłowe: wzrokowe, słuchowe, dotykowe. Intensywnie rozwija się motoryka, strefa intelektualna i emocjonalna. ,,Przykładać taką samą wagę do uczenia się, jak i do rozwoju osobowości, to jeden z aspektów uczenia się całościowego. To całościowe spotkanie z osobą nauczaną jest jedną z głównych idei pedagogiki Gestalt przedstawiciele: Horney, A. Masłow, C. Rogers, F. Perls. Pedagogika Gestalt przedstawia człowieka jako istotę w ciągłym rozwoju, wspieraną nauczaniem holistycznm całościowym. Muzyka jest swoistym ,,motorem" intensyfikującym taki rozwój dziecka w okresie przedszkolnym. Wielu twórców w swoich programach pracy podkreśla, jak ważne jest wychowanie ,,dla muzyki i przez muzykę". Przez różnorodny kontakt z muzyką zaspokajane są podstawowe potrzeby psychiczne dzieci: potrzeba ruchu, radości, osiągania sukcesów. Ponadto kontakt z muzyką rozwija zainteresowania dzieci kształtujące cechy woli i charakteru. Działania dydaktyczne powinny więc zmierzać w kilku kierunkach :
- zapoznawać dzieci z językiem muzycznym tzn. kształtować wrażliwość na poszczególne elementy muzyki i środki wyrazu muzycznego
- rozwijać umiejętności muzyczne dziecka tzn. śpiewu, gry na instrumentach, tworzenia muzyki
- rozwijać wrażliwość na treści emocjonalne podczas słuchania utworów muzycznych i śpiewu
- rozwijać zainteresowania muzyczne
Dlatego należy stosować różnorodne metody, formy i środki dydaktyczno muzyczne, aby odpowiadały wszystkim zmysłom. Najczęściej wykorzystywanymi formami ruchowymi są:
-zabawa muzyczno - ruchowa jest ona bardzo istotnym elementem kształtującym poziom kultury muzycznej, służy rozwojowi sprawności ruchowej dziecka, wpływa na rozwój wszystkich cech motorycznych dziecka
- rytmika ma ona istotny wpływ na rozwój muzykalności, poczucia rytmu i wrażliwości, wpływa na rozwój zdolności intelektualnych rozwija koncentracji uwagi, spostrzegawczości, umiejętności porównywania, analizy, pamięci , poprzez ćwiczenia rytmiczne dziecko dochodzi do umiejętności podporządkowania aparatu ruchowego swej woli
- improwizacja muzyczno - ruchowa jest to rodzaj wypowiadania się poprzez gest, ruch całego ciała, wyzwala maksymalną aktywność, daje radość, wpływa na rozwój wyobraźni i pamięci ogólnej oraz muzycznej
- ćwiczenia inhibicyjno incytacyjne kształtują szybką reakcję na bodźce muzyczne zmianę tempa, dynamiki, wysokość dźwięku itp., są też ćwiczeniami oddziałującymi bezpośrednio na receptor słuchowy i kształtują cechy motoryczne
- Śpiewanie piosenek - odgrywają największą rolę w procesie umuzykalnienia, ponieważ swoją treścią przemawiają do wyobraźni dziecka, wymaga od dzieci prawidłowego intonowania dźwięków, świadomego kontrolowania ich wysokości, wspólne śpiewanie rozwija uczucia i więzi społeczne, rozwija aparat głosowy i oddechowy dziecka.

Do umuzykalnienia przedszkolaków szczególnie często wykorzystuje się obecnie nowoczesne formy wychowania muzycznego. Dążenie do kreatywności jest np. głównym celem pedagogiki zabawy, która wykorzystuje liczne metody zawierające elementy pracy z ciałem, twórczości artystycznej i zabawy podstawowej formy całościowego uczenia się.
Muzyczne inspiracje metodyczne w pedagogice zabawy zaczerpnięte są z bardzo bogatych źródeł: wychowania muzycznego E. J. Dalcrozea, C. Orffa, estetycznego Steinera, ruchu kreatywnego R. Labana, W. Sherborne oraz aktywnego słuchania muzyki B. Strauss.
Oto ogólne założenia koncepcji wychowania artystycznego oparte na ideach tych wybitnych pedagogów:
Rudolf Steiner 1861 - 1925 pochodził z Austrii twórca aurytmii, w której centralnym pojęciem jest rytm, będący w muzyce odpowiednikiem przeżywanych przez człowieka rytmów ,,wewnętrznych" oddech, bicie serca, sen czuwanie.
Emil Jagues Dalcroze pochodził ze Szwajcarii 1865 - 1950 twórca nowoczesnej koncepcji wychowania muzycznego opartej na rytmice i plastyce gimnastyka rytmiczna, improwizacji i solfeżu. Celem tej metody jest wykorzystywanie możliwości tkwiących w muzyce dla wychowania całego człowieka - wychowanie w kształceniu muzycznym od praktyki i emocjonalnego przeżycia muzyki
Carl Orff pochodził z Niemiec 1895 - 1982 punktem wyjścia swojego programu uczynił przeświadczenie, że metody wychowania muzycznego powinny być dostosowane do naturalnych możliwości dzieci, tak aby wzbudzały, jak najwięcej twórczej aktywności i swobody oraz radości z obcowania z muzyką. Za źródło muzyki przyjął ruch taniec, mowę i muzykę elementarną tworzoną przez dzieci na instrumentach perkusyjnych
Bati Strauss - twórczyni metody aktywnego słuchania muzyki kieruje się poziomem rozwoju psychicznego dziecka i dopasowuje żywą dziecięcą aktywność ruchową, taneczną i instrumentalną do wspaniałych dzieł muzyki klasycznej np: Mozarta, Haydna, Beethovena.
Rudolf von Laban pochodził z Węgier 1879 1900 stworzył nowoczesną gimnastykę twórczą, gdzie ruch jako wyraz ludzkiej aktywności pomaga w nawiązaniu kontaktów z otaczającym światem
Weronika Sherborne pochodziła z wielkiej Brytanii 1879 - 1958 twórczyni metody ruchu rozwijającego. Główną ideą tej metody jest wspomaganie prawidłowego rozwoju psychoruchowego dzieci i korygowanie jego zaburzeń.
Nowoczesne, aktywne formy poznawania muzyki pomagają dziecku tworzyć język muzyki i sztuki, uwzględniając naturalne możliwości i aktualne predyspozycje psychiczne naszych odbiorców i twórców. Formy te prowadzą bezpiecznymi drogami do odnalezienia własnego stosunku do muzyki i uwrażliwienia na jej bogactwo. Niezależnie do wyników twórczego działania dzieci, formy aktywności skłaniają je do poszukiwań, uczą samodzielności myślenia, rozwijają słuch wewnętrzny ułatwiają im zrozumienie środków wyrazu muzycznego. Dają też możliwość wyrażania siebie przez muzykę.

Literatura:
1.,,Wpływ muzyki na ogólny rozwój dzieci E. Hoffman Lipska/ Wychowanie w przedszkolu, 1/2005
2.,,Muzyczna pedagogika zabawy w pracy z grupą U. Bessinger Ćwierz wyd. Klanza
3.,,Słuchanie muzyki i aktywność artystyczna dzieci W.Sacher, Impuls, Kraków 1999
4.,,Muzyka w nauczaniu początkowym E. Lipska, M. Przychodzińska, WSiP, Warszawa 1991